ปลาส้ม หมายถึง ปลาที่หมักด้วยข้าวเหนียวสุก กระเทียม เกลือ โดยปลาที่สามารถนำมาทำปลาส้ม เช่น ปลาตะเพียนขาว เป็นต้น แต่ในจังหวัดพะเยา อาจใช้ปลาอื่น ๆ ที่จับได้ในกว๊านพะเยาว ที่มีเนื้อมากกว่าปลาตะเพียน และปลาส้ม ก็เป็นอาหารขึ้นชื่อของจังหวัดพะเยา การทำปลาส้ม มีวิธีการคือ นำปลาตะเพียนขาวสดมาควักท้องล้างให้สะอาด หากตัวเล็กใช้มีดทุบให้นุ่ม หากตัวใหญ่อาจหั่นเป็นท่อนๆ ก่อนทุบให้นุ่ม แล้วนำไปหมักกับเกลือ กระเทียม ข้าวเหนียวสุก ปิดฝาภาชนะหมักไว้ประมาณเจ็ดวัน ปลาจะมีรสเปรี้ยว จึงเรียกว่า “ปลาส้ม”
วิธีทำยำปลาส้ม ตักปลาส้มใส่ถ้วย เผาพริกแห้งมายีลงในปลาส้ม สามารถรับประทานได้ทันที หากต้องการรับประทานสุก สามารถนำไปใส่ภาชนะต้ม หรือ นึ่งก่อนยำก็ได้